Byggja, riva eller endra

Frå og med 1. desember 2024 aksepterer vi ikkje lenger søknader frå ansvarlege føretak sendt til oss på e-post eller papir.

Ansvarlege føretak må frå og med 1. desember senda inn byggjesøknader ved bruk av digital søknadsløysing. Frå og med denne datoen vil ansvarlege føretak som sender inn søknader på anna måte få søknaden sendt i retur, utan at det vert oppretta ei sak hos oss.

Vi gjer denne endringa for å auke kvaliteten på innsendte søknader og redusere talet på mangelbrev. I praksis vil dette minske manuelt arbeid ved mottak av søknader og føre til meir komplette søknader.

Vi gjer merksam på at gebyr for handsaming av plan- og byggjesaker vil kome i tillegg til eventuelle kostnader ved bruk av dei digitale søknadsløysingane.

Søknader som ikkje krev bruk av ansvarleg føretak kan framleis sendast inn på e-post. Det same gjeld supplerande dokumentasjon som skal inn i pågåande byggjesaker.

Dersom du ynskjer å setja opp solcelle- eller solfangaranlegg på bustaden din, kan det henda at solenergisystemet er søknadspliktig etter plan- og bygningslova. Det som avgjer om tiltaket er søknadspliktig, er om karakteren til  fasaden sin karakter blir vesentleg endra.

Du må senda søknad dersom:

• Bygget har avklart kulturminneverdi.
• Solenergisystemet går over fleire brannceller.
• Tiltaket vil koma i konflikt med bestemmelsar eller intensjon i reguleringsplanen. Reguleringsplan for din eigedom finn du på kommunekart om eigedomen er omfatta av reguleringsplan.

Kommunen må vurdera om du må senda søknad i desse tilfella:

• Bygget har kulturminneverdi som ikkje er formelt avklart. Bygget som det skal etablerast solenergisystem på, er ført opp i SEFRAK-registeret eller er eit bygg som openbart har høg kulturminneverdi.
• Bygget ligg ei eit området der husa har einsarta arkitektonisk utrykk.
• Solenergisystemet vert montert frittståande på taket eller fasaden, det vil seie ikkje plant med fasaden eller takflata.

Dersom du ynskjer å etablere eit solenergisystem på bustaden din, kan du søke tilskot til kjøp og montering frå Enova.

Meir informasjon:
Arbeid på eksisterende bygg - Direktoratet for byggkvalitet (dibk.no)
Solcelle- eller solfangaranlegg - rettleiar frå Sogndal kommune (PDF)

Du kan gjennomføra ei rekkje byggeprosjekt på eigedomen din utan å søkja kommunen først. Sjekk på nettsida til Direktoratet for byggkvalitet om det gjeld for prosjektet ditt:

• Vegvisar for frittståande bygg: garasje, bod, carport, atelier
• Vegvisar for tilbygg: terrasse, platting, veranda, vinterhage, bod, trapperom
• Vegvisar for bruksendring: endring på eit enkelt rom utan å flytta veggar eller dører

Treng du meir rettleiing for å finna ut om du må søkja eller ikkje? Sjølv om byggeprosjektet er unnteke søknadsplikt, må det du byggjer vera i samsvar med kommunale planar. Det kan vera eigne vedtekter om plassering, utforming og storleik. Ta kontakt om du er usikker på om du må søkja: postmottak@sogndal.kommune.no.

Har du teke vegvisaren og fått resultatet at du slepp å nabovarsla og senda byggesøknad til kommunen?  

Snakk med naboane dine

Slepp du å søkja og dermed å nabovarsla, er eit godt råd at du likevel informerer naboane dine om kva du skal byggja, og forklarer kvifor du ikkje treng å nabovarsla.

Skal du bygga flere tiltak samtidig?

Har du lyst til å bygga flere unntekne tiltak samtidig? Då kan det du vil gjera bli så omfattende at du likevel må søka.

Send oss ein førespurnad på e-post hvis du er i tvil: postmottak@sogndal.kommune.no.

Pass på at bygningen blir lovleg oppført

Når du bygger utan å søka, har du ansvaret for at bygningen er lovleg oppført. Bygningen kan ikkje koma i konflikt med reguleringsplan, arealdelen i kommuneplanen eller kommunale vedtekter. Du må også passa på at du har innhenta alle relevante dispensasjonar og løyve, til dømes ved bygging nær veg.

Send melding til kommunen når du er ferdig å byggja

Du må melda fra til kommunen når bygget er ferdig, slik at det blir teikna inn i kommunens kartdata.

Skjema: Melding om bygning eller tilbygg som er unntatt søknadsplikt

Har du sjekka og funna ut at du må søkja om byggjeløyve? Slik går du fram:

Åtte steg fra idé til ferdig søknad - Direktoratet for byggkvalitet (dibk.no)

Slik søker du

Du søkjer om byggjeløyve digitalt på ebyggesok.no. Her får du hjelp både med utfylling og innsending av den digitale byggjesøknaden – frå nabovarsel til ferdigattest. Dette gir raskare behandlingstid, mindre feilretting, dei tilsette i kommunen sparer mykje ressursar i sakshandsaminga og søknaden er komplett når han vert levert.

Privatpersonar som leverer søknad digitalt gjennom eByggesøk frå Norkart, får redusert gebyret tilsvarande pris for bruk av denne tenesta. Det er altså gratis å levere søknaden via eByggesøk.

Kom i gang med digital søknad (eByggesøk frå Norkart)

På nettsida til Direktoratet for byggkvalitet får du hjelp til å vurdera om arbeid på ein eksisterande bygning er vedlikehald, vesentleg endring, vesentleg reparasjon eller hovudombygging. Du får også vita om arbeidet krev søknad og om krava i byggteknisk forskrift (TEK17) gjeld:

Arbeid på eksisterende bygg - Direktoratet for byggkvalitet (dibk.no)

Kart og reguleringsplanar finn du på nettsida Kommunekart.

Slik finn du gjeldande planar for din eigendom:

1. Klikk "kartlag" oppe til venstre, og huk av for dei planane du vil sjå i menyen til høgre. Kontroller først at "Sogndal kartlag" er huka av. Vanlegvis bør du sjekka områdeplanar, reguleringsplanar, regplan-raster og kommuneplan. 
2. Bruk søkefeltet oppe til venstre for å søka etter din eigedom ved å bruka adresse eller gnr/bnr.
3. I menyen til høgre får du opp dei kartlaga som finst for eigedommen din. Klikk på overskriftene for å opna faktaruta. Nedst i kvar rute vil du finna lenke til planarkivet, der du kan lese planen dersom du ynskjer det.

Dersom du ønskjer å bygge noko som ikkje er i tråd med planar, føresegner eller andre reglar som gjeld for eigedommen din, må du søkje om dispensasjon. Vi vil då vurdere om kommunen kan gjere eit unntak frå den eller dei føresegnene tiltaket er i strid med. Vi gjer merksam på at ingen har krav på å få innvilga dispensasjonar.

Vilkår som må oppfyllast for at kommunen skal kunne innvilge ein dispensasjonssøknad

Plan- og bygningslova § 19-2 stiller to vilkår som begge må vere oppfylte for at kommunen skal kunne innvilge ein søknad om dispensasjon:

• Dispensasjon kan ikkje givast dersom omsyna bak føresegna det blir dispensert frå, omsyna i lova sitt føremålsføresegn eller nasjonale eller regionale interesser blir vesentleg tilsidesett.
• Fordelane ved å gi dispensasjon skal vere klart større enn ulempene.

Når vi vurderer om vilkåra er oppfylte, skal vi leggje særleg vekt på følgjande:

• Helse, miljø, tryggleik og tilgjenge når det vert søkt om dispensasjon frå lov eller forskrift.
• Negativ fråsegn frå statleg eller regional styresmakt.
• Statlege og regionale rammer og mål.

Vi gjer merksam på at prinsipielle dispensasjonar vert handsama politisk i utvalet for plan- og byggesaker. Vidare at personlege eller private fordeler/ulemper i hovudregelen ikkje er relevante i vurderinga.

Kva kan det søkjast om dispensasjon frå?

Det kan søkjast om dispensasjon frå

• alle krav som går fram av gjeldande plan (kommuneplan, kommunedelplan, reguleringsplan, detaljreguleringsplan), plan- og bygningslova, og føresegner vedtekne i medhald av plan- og bygningslova. Dette tyder at det òg kan søkjast om dispensasjon frå føresegner i TEK17.
• avstand til veg etter veglova § 29. Ifølgje Miljøverndepartementet si prinsipputtale skal § 29 tolkast som ein del av reguleringsplanen i dei planane som manglar byggjegrense mot veg. Formelt skal det stå i vedtaket at det er gitt dispensasjon frå veglova, men dette skal reknast som ei dispensasjon frå planen og omfattast av dispensasjonsreglane i plan- og bygningslova.

Kva kan det ikkje søkjast om dispensasjon frå?

Det kan ikkje søkjast om dispensasjon frå

• saksbehandlingsreglar
• dokumentkrav
• tidsfristar
• krav til ansvarsrett

Vi gjer merksam på at dispensasjonsregelen i plan- og bygningslova ikkje gjeld for føresegner i andre lover.

Korleis søkjer ein om dispensasjon?

Profesjonelle aktørar søker gjennom sin digitale søknadsportal. Private kan søke i eit alminneleg tekstdokument. Det finst ikkje noko eige skjema for søknad om dispensasjon. Ein må sende inn ein eigen dispensasjonssøknad for kvar enkelt føresegn tiltaket er i strid med. Dersom eit tiltak til dømes er i strid med § 4 bokstav a og bokstav b i ein arealplan, må det sendast inn to dispensasjonssøknader. Det spelar inga rolle om ein skriv alle dispensasjonssøknadene i same dokument eller sender inn eit eige dokument for kvar enkelt dispensasjon.

Søknad om dispensasjon vert sendt til kommunen på same måte som ein sender inn ein byggjesøknad.

Kva må ein søknad om dispensasjon innehalde?

Søknaden skal mellom anna innehalde

• namn og adresse til tiltakshavar, samt tilstrekkeleg kontaktinformasjon
• namn/firma og kontaktinformasjon til eventuell ansvarleg søkjar
• eintydig adresse for eigedommen søknaden gjeld for
• snitt-, plan- og fasadeteikningar av eksisterande tiltak
• snitt-, plan- og fasadeteikningar etter planlagt tiltak, som òg tydeleg viser nye og eksisterande terrengliner og dei største terrengendringane målsett
• situasjonskart (eksisterande) og situasjonsplan
• informasjon om tiltaket si art, og om tiltaket vert oppført innanfor omsynssoner
• informasjon om tiltaket er permanent eller mellombels
• informasjon om eventuell busetnad som vert påverka av tiltaket
• informasjon om BRA og BYA før og etter gjennomført tiltak
• dokumentasjon som viser at dispensasjonen er nabovarsla
• eventuelle nabomerknader du har motteke, samt ditt tilsvar på desse
• informasjon om kva for føresegn(er) det vert søkt dispensasjon frå
• omsyna bak føresegnene det vert søkt dispensasjon frå
• grunngiving for kvifor du meiner dispensasjonen bør innvilgast, sjå pbl. §§ 19-1 og 19-2
• dokumentasjon som viser at dispensasjonen og eventuelt tiltak er nabovarsla (dersom du søkjer om tiltak og dispensasjon samtidig, må du krysse av for dispensasjon på skjemaet for nabovarsel)
• informasjon om eventuelle nabomerknader til dispensasjonssøknaden, samt ditt svar på desse merknadene

OBS! Søknaden skal delast opp på ein hensiktsmessig måte. Punktlista ovanfor er eit eksempel på ei slik oppdeling.

Sjølv om ein søkjer om dispensasjon utanom byggjesak, må ein i utgangspunktet leggje ved den same dokumentasjonen som om ein søkjer om tiltak og dispensasjon samtidig. Dispensasjonen gjeld berre for eit spesifikt tiltak. Dersom tiltaket vert endra, må ein òg søkje om ny dispensasjon.

Lista ovanfor er ei generell liste og er ikkje nødvendigvis uttømmande. I nokre tilfelle kan spesifikke forhold ved ein eigedom eller eit tiltak krevje spesifikke opplysningar. Kommunen må òg i enkelte tilfelle sende dispensasjonssøknaden til andre styresmakter for fråsegn. Desse har normalt fire vekers frist til å uttale seg, og saksbehandlingstida vert sett på pause så lenge saka er til uttale hjå ei anna styresmakt. Dersom styresmakta ikkje har svart innan fire veker, startar kommunen si saksbehandlingstid igjen, med mindre anna er avtala.

Eksempel på dispensasjonsvurdering

Ein kommuneplan stiller krav om at ein skal kunne parkere på eigen eigedom. Vi ser for oss ein bratt bustadeigedom der det står ein eldre, bebudd bustad. Familien som bur der, må parkere i ein sving langs vegen fordi det ikkje finst parkerbart areal inne på eigedommen.

Eigedommen er regulert, og reguleringsplanen seier at det ikkje er lov å utføre fyllingar eller skjeringsarbeid som avvik meir enn 1 høgdemeter frå det opphavlege terrenget. Omsynet bak føresegna er at ein ikkje skal gjere unødvendige terrengendringar, og at bebygginga skal tilpassast terrenget – ikkje motsett.

Vi ser derimot for oss at det er mogleg å etablere ein parkeringsplass inne på eigedommen ved å lage ei fylling på 1,4 høgdemeter; at denne løysinga òg vil betre trafikksikringa i svingen; og at andre løysingar som ville gi like god trafikksikring, ville medføre endå større terrenginngrep.

I dette tilfellet kan ein argumentere for at omsynet bak føresegna ikkje blir vesentleg sett til side. Det er ikkje mogleg å oppnå ei like god løysing med mindre terrengarbeid, og fyllinga kan difor ikkje reknast som ei "unødvendig terrengendring" i denne samanhengen.

Vidare kan ein peike på fleire fordelar ved å gi dispensasjon; tiltaket avhjelper ein mangel ved eigedommen ved at kravet om parkering på eigen eigedom blir oppfylt, samstundes som det betrar trafikksikringa langs vegen. Dette er fordelar som kan leggast vekt på i ei dispensasjonsvurdering. Ei fordel som derimot ikkje kan vektleggjast, er at familien får 20 meter kortare veg frå bilen til huset om tiltaket blir gjennomført.

Vidare må ein vurdere om fordelane ved å gi dispensasjon er klart større enn ulempene. Dersom fyllinga i eksempelet over ville auke risikoen for steinskred ned mot naboeigedommen betydeleg, ville det vore vanskeleg å argumentere for at fordelane ved dispensasjonen vog tyngre enn ulempene, sjølv om tiltaket òg medførte reelle fordelar.

Det er òg viktig å poengtere at fråvær av ulemper ved å gi dispensasjon ikkje i seg sjølv er nok til å oppfylle vilkår 2.

Og sjølv om konklusjonen i ei dispensasjonsvurdering er at begge dei kumulative vilkåra i pbl. § 19-2 er oppfylt, har kommunen rett til å avslå dispensasjonssøknaden utan anna grunngjeving enn at ein ikkje ønskjer å innvilge ho. Det er altså ingen som har krav på å få innvilga dispensasjon.

Dersom du prosjekterer i samsvar med alle gjeldande føresegner, har du derimot rett til å få tiltaket ditt godkjent.

Er du i tvil om du må søkja dispensasjon? Send gjerne ein skriftleg førespurnad til: postmottak@sogndal.kommune.no.

Handsaming av dispensasjon medfører byggesaksgebyr.

Når du har samla alle dokumenta du treng i byggesøknaden din, må du varsla naboar. Alle søknadspliktige tiltak krev nabovarsling. Naboane har to veker på å koma med merknader fra dei får varselet. Nabovarsel kan du senda digitalt eller på papir.

Meir informasjon: Nabovarsel - Direktoratet for byggkvalitet (dibk.no)

På nettsida til Direktoratet for bygkvalitet finn du også informasjon om kva du bør gjere når du har motteke nabovarsel. 

Merk at den digitale løysinga for byggesøknad, eByggesøk, også kan hjelpa deg med digital nabovarsling i byggesaka di. 

Du kan bestilla ein førehandskonferanse dersom du vil ha eit møte med kommunen for å avklara føresetnader for byggjetiltaket og rammene for den vidare sakshandsaminga. Du som tiltakshavar og ansvarleg søkar møter då ein sakshandsamar frå kommunen. Førehandskonferanse blir halden før ein eventuell byggesøknad blir send til kommunen.

Kommunen pliktar å halda førehandskonferanse dersom du som tiltakshavar vil ha det. Kommunen kan òg krevja at det blir halde førehandskonferanse.

Dersom du vil ha ein førehandskonferanse med kommunen, må du sende ein skriftleg førespurnad.

I bestillinga må du gjera greie for kva du vil byggja og på kva eigedom. Forhold som du vil ha avklara på konferansen, må kommunen få vita om før møtet (tidspunktet vert sett). Før møtet skal du eller ansvarleg søkar gje kommunen dei opplysningane som er naudsynte for å halda konferanse. Dette vil som regel vera kart, teikningar, skildring, avklaring om dispensasjon osv.

Du bestiller førehandskonferanse digitalt via skjemaet: Oppmoding om førehandskonferanse (KF-414)

Gebyret for førehandskonferansen vert fråtrekt ved handsaming av byggesøknad. For møte utover (første) førehandskonferanse vert det fakturert per møte. Dette vert fakturert saman med hovudgebyret.

Sjå gebyr på byggesak i prisheftet til kommunen

Sakshandsamingsgebyret blir rekna ut frå eit basisgebyr på kva du skal bygga, og eit arealgebyr for etter storleiken på bygget. Dersom du leverer komplett, digital søknad, får du frådrag i byggesaksgebyret.

Sjå gebyr på byggesak i prisheftet til kommunen

På nettsida til Direktoratet for byggkvalitet finn du søknadsskjema for byggesøknad

Er du ikkje er nøgd med vedtaket, kan du klage til kommunen innan ein frist på tre veker frå du tok imot det. Du vel sjølv om du vil at ansvarleg søkjar eller til dømes ein advokat skal fremja klagen for deg. Forklar kva du ikkje er nøgd med og kvifor du meiner at vedtaket bør endrast. Treng du rettleiing, kan du ta kontakt med kommunen. Lèt kommunen vedtaket stå, blir saka send vidare til Statsforvaltaren, som avgjer om klagen skal takast til følgje.

Nyttige ord og uttrykk når du skal søka/bygga